Naar Friesland, 26 t/m 28 augustus 2022
We zouden op zaterdag 27 augustus een buitendijkse excursie maken langs de kustlijn van de Waddenzee bij Hallum en we grepen de gelegenheid aan om er een heel weekend Friesland van te maken. We hadden een bed & breakfast geboekt in Lutje Lollum bij Franeker.
Vrijdag 26 augustus
We vertrokken op vrijdag 26 augustus met Bert vanuit Almere richting Lemmer en toen we daar de autosnelweg verlieten, waren we er al: Friesland! De fraaie autorit langs het licht golvende Gaasterland bracht ons naar een van de kleinere van de 11 Friese steden: Workum. Het stadje ligt in het open weidelandschap van de Greidhoek en greid betekent gras. Het stadje blijkt door de sluiswachter goed in de gaten te worden gehouden. Hij bedient de drukbeklante sluis met de hand en hij maakt met elke voorbijganger een praatje. Zodoende komen we te weten dat hij tijdens de hittegolf in korte broek op zijn sluis verscheen en dat dat hem een reprimande van de gemeente had opgeleverd. Op het stemmige marktpleintje drinken we koffie en we nemen er een gebakje bij met echte slagroom. Workum is een historische handelsstad en de gebouwen om het pleintje heen getuigen daar nog van: een stadhuis met bordes, een nooit afgebouwde kerk (de toren staat er los van), pakhuizen en koopmanswoningen met rijke gevels.
 |
 |
 |
||
We rijden verder naar Wieuwerd, waar in de kerk een grafkelder te bezoeken valt met daarin de mummies van leden van het adellijk geslacht dat vroeger op het (nu verdwenen) kasteel woonde. We worden hartelijk ontvangen door een vrijwilliger (we zouden nog veel vrijwilligers tegenkomen dit weekend) die ons de hele kerk ter beschikking stelt, inclusief de grafkelder. De preekstoel vertoont houtsnijwerk uit de 17de eeuw dat nu niet meer zou kunnen. De christelijke deugden zijn voorgesteld in de vorm van vrouwenlichamen in diverse stadia van ontbloting. De Waarheid is zelfs geheel naakt (''de naakte waarheid'') en die afbeelding is alleen te zien voor de dominee als die de kansel beklimt. In het voormalig priesterkoor is een tentoonstelling over de familie ingericht waarvan de mummies er pal onder te zien zijn. De familie blijkt een plantage in Suriname te hebben gehad, La Providence geheten. Hun rijkdom was dus gebaseerd op slavernij. We dalen af in de kelder en daar zien we een rijtje kisten met leerachtige lichamen, op natuurlijke wijze gemummificeerd. We voelen een ijskoude tocht langs ons stromen en dat lijkt de oplossing te zijn voor de vraag hoe deze lichamen konden worden gemummificeerd: ze liggen al driehonderd jaar in dezelfde koude windstroom. Of is er meer aan de hand? Voorheen werden de mummies jaarlijks afgestoft door een oud vrouwtje dat drie van haar kinderen verloor aan een geheimzinnige aandoening die de directe omgeving van het kerkje teisterde en die zelfs op het kerkhof vat had. De grafjes van haar kinderen bleken na jaren nog intact te zijn. We verlaten deze onheilspellende plek zo snel mogelijk.
 |
 |
 |
||
De volgende halte is Franeker, een oude universiteitsstad. De stad boogt nog op historische professorenwoningen en een gigantische Martinikerk met tal van grafzerken. Veel studenten stierven er jong, we zien zelfs een grafzerk voor jonggestorven studenten die uit Hongarije afkomstig waren. Een bezoek aan Franeker is niet compleet zonder het Planetarium te hebben gezien van Eise Eisinga. Het is er erg druk en benauwd, veel trappetjes en nauwe doorgangen. Het planetarium zelf is indrukwekkend, alles werkt nog als de Friese staartklok waar alles door functioneert maar op tijd wordt opgewonden.
 |
 |
 |
||
 |
 |
 |
||
We komen nog in tijdnood want we hebben afgesproken in het Poptaslot in Marssum (Marsum in het Fries). We komen echter nog ruim op tijd aan om de tuinen te kunnen bekijken. De tuinen liggen er schitterend bij. We vernemen later dat de (bejaarde) tuinbaas er volgend jaar mee ophoudt en dat een opvolger alsmaar niet te vinden is. We worden in het slot rondgeleid door een alleraardigste jongeman. Hij vertelt ons het verhaal van Henricus Popta, die het slot in 1687 kocht van de familie Van Eysinga. Popta bleef ongetrouwd en had een sterke band met zijn moeder. Een andere sterke band verbond hem met zijn stalknecht, die het later zelfs bracht tot voogd van het slot met zijn omvangrijke bezittingen. Ons vermoeden omtrent de geaardheid van Popta wordt door onze gids gedeeld. Het slot is hoogst interessant en we smullen van de verhalen van de gids. Er zijn nog steeds vier voogden die de erfenis van Popta beheren. De jongste is de huidige burgemeester van Leeuwarden, Van Haersma Buma, en die heeft uit dien hoofde de taak om de andere voogden op vergaderingen te voorzien van koffie en koekjes.
 |
 |
 |
||
Popta heeft een hofje gesticht voor armlastige vrouwen en daar gaan we aansluitend naar toe. Het familiewapen van Popta met Franse lelies prijkt overal waar het maar kon worden aangebracht. We zouden een dag later de grafzerk zien in de dorpskerk (ingemetseld in de muur boven de kelder waarin hij samen met zijn moeder is bijgezet) en op die zerk is zijn familiewapen preventief weggehakt toen de patriotten het adellijk erfgoed bedreigden. Door het weghakken van familiewapens hoopte de adel verdere vernielingen aan hun erfgoed te voorkomen.
 |
 |
|||
We gaan terug naar Franeker om te gaan eten. Twee restaurants blijken te zijn volzet, pas bij het derde, De Doelen, kunnen we terecht en dan nog alleen aan een hoog tafeltje. De maaltijd is uitstekend en we begeven ons naar ons logeeradres in Lutje Lollum. We slapen in een voormalig kippenhok en dat lukt prima.
Zaterdag 27 augustus
Vandaag is de excursie van de Gay Garden Club. Daar is een apart verslag van gemaakt. Na deze excursie rijden we terug naar Franeker via Marsum. Het is al 16.55 uur en de Sint-Pontianuskerk zou om 17 uur sluiten. Geen nood: er blijken nog vrijwilligers aanwezig en we krijgen alle tijd om de kerk te bezichtigen. Prachtig zijn de herenbanken van de diverse adellijke families die in Marsum een rol hebben gespeeld en zelfs nu nog, via een testament, een rol spelen. De familie Van Eysinga heeft een eigen grafkelder, maar die is toegemetseld en wordt pas na 100 jaar weer geopend. Henricus Popta deelt een keldertje en zelfs een kist met zijn moeder maar ook die is dichtgemetseld. De grafzerk met zijn naam en uiteraard ook die van zijn moeder staat rechtop in de kerkmuur, beider familiewapens zijn in de Franse tijd weggehakt.
 |
 |
 |
||
We maken nog een wandeling door Franeker. We zien de gedenksteen waarop de redding is afgebeeld van de stadhouder die hier in 1664 door de brug zakte met zijn koets. Zouden de omstanders niet hebben geholpen, dan was de geschiedenis misschien heel anders gelopen.
 |
 |
 |
||
Zondag 28 augustus
We gaan weer naar huis via een omweg door de Friese Wouden. In Twijzelerheide woont Klaas van der Heide die we van de Facebookbus van tuinliefhebbers kennen en hij heeft vandaag open tuin. We zijn te vroeg maar worden toch plezierig ontvangen. Zijn tuin is klein, maar erg vol. Overal staan hoge planten, de meeste in bloei. Het is een lust voor het oog.
 |
 |
 |
||
Via Harkema (we kunnen het huisje van Heikie Hoeksma niet vinden, maar hij zat ook niet in het programma) bereiken we Oranjewoud, eertijds het buitenverblijf van de Friese Nassaus. Er blijkt waarachtig een open tuin te zijn en die gaan we bezoeken. Er zijn geen plantjes te koop. Even verderop staat het belvedere, een uitkijktoren van circa 40 meter hoog in gewapend beton. De durfals beklimmen de toren en worden beloond met een schitterend vergezicht over het landgoed en wijde omgeving.
 |
 |
 |
||
We besluiten ons bezoek aan Oranjewoud in de pleisterplaats Tjaarda, dat een ware upgrading heeft ondergaan. Veel bejaard publiek en vrolijke bediening.
Via Wolvega gaan we naar Kuinre, al in Overijssel gelegen en op de rand van de Noordoostpolder. Een plaats die betere tijden heeft gekend. Het katholieke kerkje is er voorgoed gesloten, het voormalige raadhuis annex waag wordt door een particulier gehuurd van de vereniging Hendrick de Keyser. De bewoners van Kuinre hebben de vlag uitgestoken, allemaal ondersteboven.
 |
 |
|||
We dalen af naar de polder en zijn weer thuis, veel indrukken rijker. Friesland is prachtig en de mensen nemen er nog de tijd voor je.